Humaniora

Humaniora
Publish Your Articles in the Journal Apero Fublic of Humaniora

FILOSOFI NASKAH KLASIK: Serat Cariyos Dewi Padi

FILOSOFI NASKAH KLASIK: Serat Cariyos Dewi Padi
Share

JAF. HUMANIORA.- Mitos Dewi Sri dalam serat Cariyos Dewi Sri memiliki keunikan tersendiri dibandingkan dengan naskah-naskah Dewi Sri yang lainnya. Dalam naskah ini sangat kuat nuasa ke-Islamannya. Dimana mitos Dewi Sri selalu bernuasa kebudayaan Hindhu. Naskah ditulis dengan bahan lontar, tersimpan di museum Sonobudoyo Yogyakarta (1998).

Dalam kebudayaan Jawa, Dewi Sri merupaka tokoh mitos yang cukup terkenal. Selain dikenal sebagai Dewi Padi dan pelindung pertanian, dia juga dikenal dengan dewi kekayaan, dewi kesuburan, dan kemakmuran. Selain itu juga berpengaruh pada ketenaran, kesuksesan, dan dapat memberi umur panjang. Berikutcuplikan naskah klasik Dewi Sri, dalam dua bahasa. Bahasa asli naskah dan bahasa Indonesia.


Pupuh I Asmaradana:

1.16. …………., enenggene sireki, kocapa mangke Hyang Sukma, ingkang ngerksa kawulane, ingkang aran Dewi Sri Sedana, arsa tinurunena, maring alam donya iku, …ambekta raja berana.

1.17. Kalawan wiji puniki, ingkang arsa tinurunena, maring alam donya mangkoa … wiji saking ing suwarga, wohe kuldi punika, wiki rajaki puniku, isine kuldi punika.

1.18. Isine Kuldi puniki, kang dadi rajaki ikat kulite binuwang reko, maring sagara punika, dadi ulam sedaya, sekathahe warnanipu, mulane kena shinahar.

1.19. Titahe kuldi puniki ….. kang manjing ……. Menungsa dadi rata ta mangko, kang putih warnane ika, ingkang abang punika, rah arane puniku, retune nyawa sedaya.

1.20. Ingkang kuning ta puniki, retune cahya sedaya, ingkang ijo warnane mangko, retune sukma sedaya, ingkang ….. punika, retune wulu lan rambut, …………… netra.

1.21. Nanggena mangko sireki, kocapa Dewi Sri Sedana, sampun tumurunta mangko, maring alam donya ika, sarwi …… donya ika, lampahe Dewi Sri iku, lawan wiji making syarga.

1.22. Dewi sampun lumaris, prakta maring negara sabrang, kang jinujuk ta mangko, Negara cepamu ……., Dewi Sri lan Sedana, sampun, ta sira malebu, maring daleme Suwangdana.

1.23. Syang Prabu ngandika aris, lah wong ayu dika katurun, …. Di pinangkane mangko, ngajeng pundi kang sineja, lah mara sira matura, lan sinamba ……, ian pun si wisma dika.

1.24. Devi, Sri umatur aris, inggih ….. gusti wisma kawula, tiyang saking syarga mangko, kautus maring Hyang Sukma, milane kawula lumampah, maring alam donya puniku, kawula medhi Syang Nata.

1.25. Mugi wantena paring gusti, sekul …….. punika, kelawa toya …., kawula yektos kaluwen, gene kawula luma ……, mugi wanten paring Sang Prabu, paring ing badan kawula.

1.26. Ngandika Sri Bupati, …. Wong ayu nedha ngapura, sekul kula warnane mangko, sekul jagung ta punika, …..dikatan arsa, dhahar sekul ta puniku, mulane nedha ngapura.


Pupuh I Asmaradana:

1.16. Diamkanlah dia. Tersebutlah sekarang Hyang Sukma, Yang melindungi hambahnya. Yang bernama Dewi Sri Sedana akan diturunkan ke dunia membawa harta benda.

1.17. Beserta beni yang nanti akan diturunkan ke dunia, (yaitu), benih dari surga (yang berasal)dari buah kuldi. Isi buah kuldi itulah (yang akan menjadi) beni rezeki.

1.18. Isi kuldi yang menjadi rezeki itu, kulitnya dibuang, ke samudra menjadi segenap jenis ikan. Oleh karenanya (ikan) dapat dimakan.

1.19. Diciptakan kuldi itu merasuk ke badan manusia. Yang berwarna putih merata ke seluruh tubuh. Yang berwarna merah dinamakan darah, merajai segenap nyawa.

1.20. Yang kuning merajai segenap cahaya. Yang berwarna hijau merajai segenap sukma. Yang berwarna hitam merajai bulu dan rambut serta merasuk ke biji mata.

1.21. Diamkanlah dia sekarang. Tersebutlah Dewi Sri Sedana sudah turun, ke dunia. Perjalanan Dewi Sri seraya membawa harta dan benih dari surge.

1.22. Dewi (Sri) sudah berjalan sampai dinegeri seberang, langsung menuju negeri Campamulya. Dewi Sri Sedana sudah masuk ke rumah Suwangdana.

1.23. Sang Prabu berkata pelan. “Nah wanita cantik, engkau ku persilahkan. Dari mana asalnya dan akan menuju ke mana. Katakanlah namamu dan di mana rumahmu.”

1.24. Dewi Sri berkata pelan. “Baiklah tuan-tuan rumah hamba, hamba berasal dari surga. Maka hamba berjalan ke dunia ini, karena di utus oleh Hyang Sukma, Hamba mohon (pada) Sang Raja.

1.25. Semoga tuan, berkenan memberi sekepal nasi dan seteguk air. Hambah sangat kelaparan karena perjalanan ini. Semoga ada pemberian, Sang Prabu untukku.

1.26. Berkatalah Sri Bupati. “Aduhai wanita cantik (saya) mohon maaf. Nasi saya pada saat ini berupa nasi jagung. Barangkali engkau tidak mau makan nasi tersebut. Oleh karena itu (saya) mohon maaf.


Dalam naskah serat Dewi Padi memuat tiga macam teks, pertama teks suatu suluk, teks cerita Dewi Sri, dan teks ajaran Islam. Namun dalam buku Cariyos Dewi Sri hanya dibahas bagian yang memuat cerita Dewi Sri. Tentu hal tersebut informasi bagus untuk kalangan akademisi untuk melanjutkan dan mengkaji lagi naskah klasik Serat Dewi Sri.

Buku berjudul Kajian Nilai Budaya Naskah Kuna Cariyos Dewi Sri diterbitkan oleh Departemen Pendidikan dan Kebudayaan di Jakarta tahun 1998. Buku setebal 127 halaman terdiri dari tulisan alih aksara bahasa asli dan terjemahan ke bahasa Indonesia. Dapt menemukan buku di perpustakaan daerah atau Perpustakaan Nasional di Jakarta. Dikaji oleh Dra. Suyami, Dra. Dwi Ratna Nurhajarini dan Dra. Renggo Astuti dan disunting oleh Sri Mintosih, B.A.

Disusun: Tim Apero Fublic
Editor. Desti, S.Sos.
Tatafoto. Dadang Saputra
Palembang, 21 Juli 2022.
Sumber: Dra. Suyami, Dkk. Kajian Nilai Budaya Naskah Kuna Cariyos Dewi Sri. Jakarta: Pialamas Permai. Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1998.

Sy. Apero Fublic

0 Response

Posting Komentar

Iklan Atas Artikel

Iklan Tengah Artikel 1

Iklan Tengah Artikel 2

Iklan Bawah Artikel